«Λιοντάρια ή γάτες»: Μία ιστορία θεραπευτική με αναπάντεχο τέλος…

Το τελευταίο χρονικό διάστημα παρακολουθώ έναν άνδρα, κοντά στα 40, ο οποίος είναι υψηλόβαθμο στέλεχος σε εταιρεία. Απευθύνθηκε σε μένα έχοντας ένα έντονο συναίσθημα δυσφορίας και μου έλεγε χαρακτηριστικά ότι δεν μπορούσε να αναπνεύσει.

Ξεκινώντας τις συζητήσεις μας διαπίστωσα ότι ο πατέρας του είχε ταλαιπωρηθεί από μία σοβαρή ασθένεια, οι γονείς του ήταν χρόνια χωρισμένοι, εκείνος μοναχοπαίδι, οπότε το βάρος της φροντίδας του πατέρα είχε πέσει πάνω του. Περιγράφοντας τον πατέρα του χρησιμοποίησε τις λέξεις “απαιτητικός”, “επικριτικός”, “απότομος”, “μη συνεργάσιμος”. Μου εξηγούσε ότι έκανε αλόγιστα έξοδα τα οποία εκείνος προσπαθούσε με τη σειρά του να συμμαζέψει.

Στην εργασία του οι απαιτήσεις των ανωτέρων του δεν είχαν τέλος. Μου εξέφραζε αρκετές φορές την ανησυχία του για μία ενδεχόμενη απόλυση και πως μετά από κάτι τέτοιο θα μπορούσε να διαχειριστεί τις υποχρεώσεις του. Κουβαλούσε ένα τεράστιο βάρος το οποίο δεν είχε να ακουμπήσει κάπου και η εργασία του ήταν ένας ακόμα παράγοντας άγχους.

Όταν του ζήτησα να μου περιγράψει τις συμπεριφορές των ανωτέρων του μου είπε φράσεις όπως: “Είχε ένα βλέμμα…”, “δεν με χαιρέτησε καν…”, “δεν τα πήγα καλά αυτό το μήνα…”, “στον άλλο συνάδελφο φέρονται καλύτερα και δεν του μιλούν απότομα”, “σε εμένα δεν μιλάνε γλυκά και ήρεμα”.

Ο συγκεκριμένος άνδρας βρισκόταν διαρκώς σε μία κατάσταση συνεχούς ετοιμότητας και εγρήγορσης για να αντιμετωπίσει κάποια ενδεχόμενη “απειλή” και εάν δεν την αντιμετώπιζε με επιτυχία ένιωθε αποτυχημένος. Όλο αυτό του δημιουργούσε το συναίσθημα της απελπισίας και της δυσφορίας.

Πάμε τώρα στο επιστημονικό κομμάτι: Οι συνθήκες υγείας δημιουργούνται στον οργανισμό μας όταν εναλλάσσεται ρυθμικά η επικράτηση του συμπαθητικού και του παρασυμπαθητικού συστήματος. Εάν αυτό διαταραχθεί μπορεί να οδηγήσει σε ασθένεια μακροπρόθεσμα. Τα προβλήματα ξεκινούν να δημιουργούνται όταν ο άνθρωπος δεν μπορεί ή δεν επιτρέπει στον εαυτό του να αντιδράσει σε μία αγχώδη κατάσταση ή να κινηθεί προς την επίτευξη ενός στόχου. Όταν με λίγα λόγια υπάρχει αναστολή δράσης!.

Τι εμποδίζει κάποιον απ’ το να δράσει;

Το περιβάλλον στο οποίο ζει και δεν του προσφέρει τις δυνατότητες εκτόνωσης. Εκτός αυτού, οι κοινωνικές επιταγές αλλά και η εσωτερικευμένη μορφή τους (υπερεγώ, πεποιθήσεις), δημιουργούν αυτή την αναστολή δράσης με φράσεις όπως “μη μιλήσεις είναι μάταιο”.

Αυτή η αναστολή δράσης μας βάζει σε κατάσταση έντασης και αυτή αποφέρει αρνητικές σκέψεις και αρνητικά συναισθήματα. Εκεί ακούμε και τις φράσεις “δεν μπορώ να…”, “δεν έπρεπε να…”, “δεν είναι αδύνατον να…”.

Γυρνάμε πίσω στον άνδρα της ιστορίας. Ο μηχανισμός αναστολής της δράσης έχει εγκατασταθεί μέσα του από την παιδική του ηλικία λόγω του οικογενειακού κλίματος και το περιβάλλον του δεν του επέτρεπε τη διακοπή στο κύκλωμα του στρες. Ο συγκεκριμένος άνδρας προσπαθούσε να ικανοποιήσει από μικρή ηλικία τους γονείς του και αυτοί με τη σειρά τους ήταν ανικανοποίητοι.

Εκεί ήρθε ο δικός μου ρόλος: Θέλησα να “καθρεπτίσω” το ρόλο που έβλεπα ότι είχε ο άνδρας στην οικογένειά του και στην εργασία του. Και στα δύο πλαίσια είχε να αντιμετωπίσει ένα απαιτητικό και ανικανοποίητο πρόσωπο κύρους. Αμέσως μόλις το τόνισα έλαμψε το πρόσωπό του και αντιλήφθηκε το τι έλεγα.

Εκ πρώτης όψεως δεν μπορούσε να συνδέσει την οικογένεια με το επαγγελματικό περιβάλλον. Δεν θέλησα να πιέσω παραπάνω διότι σκοπός μου ήταν να διακόψω αυτό το κύκλωμα πίεσης και όχι να το εντείνω.

Σε ένα άλλο ραντεβού μου αποκάλυψε την ευαισθησία που είχε με τα αδέσποτα ζώα και πως πάντα έχει στο αυτοκίνητο τροφή για κάποιο αδέσποτο και κάθε φορά που έβλεπε ένα τέτοιο ένιωθε έντονη συναισθηματική φόρτιση. Ενδεχομένως ταυτιζόταν υποσυνείδητα με τα αδέσποτα, ένιωθε αδύναμος, ευάλωτος και κάποιος θα ήθελε να τον φροντίσει με αγάπη, όπως έκανε κι εκείνος με τα ζώα.

Σε άλλο ραντεβού μας ήρθε τρομερά νευριασμένος. Τα είχε βάλει με τους ανωτέρους του καθώς εκείνος θυσίαζε προσωπική ζωή και εκείνοι δεν εκτιμούσαν τίποτα. θα ήθελε είπε να ήταν σαν τον άλλο συνάδελφο που φεύγει πάντα στην ώρα του, δεν χαρίζει ούτε λεπτό. Φαντάζεται τον εαυτό του να γίνεται “Λιοντάρι” αλλά για εκείνον είναι ένας ανήμπορος “Γάτος”.

“Από μικρός ήμουν καλός και πρόθυμος και τι κέρδισα; Κανένας δεν είναι ευχαριστημένος μαζί μου!” είπε όντας θυμωμένος και με τους γονείς του. Τεράστια η προσωπική μου ικανοποίηση από την διαπίστωσή του. Ήταν η πρώτη φορά που συνέδεε το παιδί με τον ενήλικα. Δεν έχασα την ευκαιρία. Του μίλησα για το πόσο κουβαλάει τους γονείς του βάζοντας από μόνος του τον εαυτό του σε άσκοπες συγκρίσεις.

Του είπα χαρακτηριστικά: “Συγκρίνεσαι διαρκώς με έναν ιδανικό εαυτό που διαρκώς τον κυνηγάς και ποτέ δεν τον φτάνεις. Σου συμπεριφέρεσαι όπως οι γονείς σου. Δεν μένεις ποτέ στο τι κατάφερες όπως εκείνοι. Εστιάζεις διαρκώς σε αυτό που έχει ένας άλλος, όπως εκείνοι”. Άκουγε αλλά μέχρι εκεί.

Κάθε φορά ερχόταν με κάτι αρνητικό. Δεν βοηθούσε το περιβάλλον να δει τα θετικά. Ο πατέρας συνέχιζε το τροπάρι του, η εργασία στα ίδια επίπεδα. Ώσπου μια μέρα ήρθε τρομερά στεναχωρημένος. “Χάθηκε ο γάτος. Φεύγοντας για τη δουλειά, έφυγε απ’ την πόρτα. Τον έψαξα αρκετή ώρα αλλά δεν τον βρήκα. Είναι άμαθος στο να αντιμετωπίζει άλλους γάτους, ανίκανος, ευάλωτος. Θα τον κατασπαράξουν… “ μου είπε.

Έπειτα από λίγες μέρες ο γάτος εμφανίστηκε. Τεράστια η χαρά του. “Είδες; εφτάψυχος ο γάτος σου τελικά!” του είπα. “Ναι ναι! Μπήκε μέσα χαλαρός, σαν να μην έγινε τίποτα, λίγο ταλαιπωρημένος αλλά όλα καλά”.

Όση ώρα μου περιέγραφε αυτό τον γάτο ήταν ένας άλλος από αυτόν που είχε. Ήταν σκληρό, τζόρας, είχε προσωπικότητα, ήταν ανεξάρτητο. “Για το ίδιο γατί μιλάμε; Όταν χάθηκε άλλα μου έλεγες…” γέλασε!.

Ο γάτος λειτουργούσε σαν καθρέπτης για εκείνον. Ήταν κατά κάποιο τρόπο προέκτασή της. Μιλούσε για εκείνο σαν να μιλούσε για τις δικές του ικανότητες. Στην επόμενη συνάντησή μας είπα να είμαι λίγο πιο τολμηρός και του είπα:

“Στεναχωριέμαι που σε βλέπω να ταλαιπωρείσαι έτσι. Αδικείς τον εαυτό σου και σε έχουν αδικήσει κι άλλοι. Εγώ δεν συμφωνώ με αυτό όμως και θα σου πω τι σκέφτομαι. Το Λιοντάρι είναι άγριο και δυνατό γι’ αυτό και το ονομάζουν βασιλιά της ζούγκλας. Απ’ την άλλη, υπάρχει και ο γάτος, γλυκός και τρυφερός. Αυτό όμως δεν προεξοφλεί ότι το ένα υπερέχει του άλλου. Εσύ κερδίζεις με το γλυκό τρόπο και με την επιμονή σου και ο άλλος συνάδελφος με την αγριάδα και το φόβο”.

Σκοπός μου ήταν να αντιληφθεί ο άνδρας ότι ήταν εξίσου καλός με τον συνάδελφό του. Εκτός αυτού, με αυτό τον τρόπο θέλησα να του δείξω πως τον αποδέχομαι όπως είναι μήπως αντιληφθεί έτσι τις δυνατότητές του. Έπειτα από ένα επαγγελματικό ταξίδι μου ανακοίνωσε πως έκλεισε μία πολύ μεγάλη δουλειά που την ήθελε καιρό. Του είπα πολλές φορές συγχαρητήρια και μπράβο.

“Δεν χρειάζεται να γίνεις Λιοντάρι για να είσαι σημαντικός και επιτυχημένος. Ένας ταπεινός γάτος μπορεί να είναι σημαντικός και επιτυχημένος αρκεί να το αποδεχτεί και να αξιοποιεί αυτά που έχει μέσα του” είπα κλείνοντας και πρώτη φορά τον είδα να χαμογελά αληθινά.

Νίκος Βόπης

Ph.D. candidate in Modern Psychology at Yale University

NLP-CHA Master /Mind Trainer theSPEAKERS